Vertalen is méér dan woorden vervangen

Eén van de grootste uitdagingen in het vertaalproces is de keuze tussen het exact vertalen wat er in de brontaal staat en anderzijds hoe de vertaling ‘binnenkomt’ bij de lezer van de doeltaal. Van vertalers wordt in principe verwacht dat zij bij de vertaling naar de doeltaal, trouw blijven aan de oorspronkelijk te vertalen tekst. Dit is een belangrijke stelregel aangezien vrije interpretatie van de inhoud van een tekst negatieve consequenties kan hebben voor de gebruiker van de vertaalde tekst. Denk hierbij bijvoorbeeld aan juridische teksten of complexe technische handleidingen, waarbij een vrije interpretatie door een vertaler van een wetsartikel of een chemische samenstelling, pijnlijke gevolgen kan hebben voor de gebruiker in de doeltaal.

Daar staat tegenover dat een dergelijke rigide trouw aan de brontekst, ook suboptimale gevolgen kan hebben. Zo zal een getrouwe vertaling van “Dat slaat als een tang op een varken”, bij een Italiaanse lezer vraagtekens oproepen.

Uiteraard zal een professionele linguïst die trouw blijft aan de bron, direct begrijpen dat letterlijk vertalen in complete onzin kan resulteren. Maar wat te doen in het geval van een vertaling van “I like you” naar het Japans? De vertaler zal in dat geval moeten weten wat het geslacht is van de spreker, wat de relatie is van de spreker met de persoon die geadresseerd wordt en bij voorkeur de naam om de onbeleefde vorm van ”you” te voorkomen. Een professionele vertaler zal al die subtiele en contextuele elementen vooraf meenemen bij het vertalen van een dergelijke simpele zin. Kortom een perfecte vertaler moet zowel de methodiek van de uitvoering beheersen als wel van te voren in staat zijn de relevante vragen te stellen zodat de doeltaal contextueel en taalkundig acceptabel is.

… En AI?

Voor een machinevertaling zijn zaken die een mens moeiteloos aanvoelt en intellectueel rationaliseert, niet voor de hand liggend. AI zal vooraf door een gebruiker ‘gevoed’ moeten worden met antwoorden op subtiele vragen over het wie, wat en waar. Uiteraard is dat voor de gebruiker op zoek naar snel resultaat, inefficiënt en onbegonnen werk. Het kunnen combineren van trouw aan de brontekst en de menselijke intelligentie om te begrijpen wat de context en de boodschap in de doeltaal beoogd, maakt de rol van de mens essentieel voor een perfecte vertaling. Daarnaast garanderen professionele vertalers bij herhaalopdrachten consistentie en precisie, dankzij de opbouw van klant specifieke vertaalgeheugen en  bekendheid met de gewenste communicatiestijl.

… en toch maken we er met AI óók chocola van

Als perfectie geen absolute voorwaarde is en de klant tóch voor een AI vertaling kiest, dan kunnen wij als vertaalbureau een effectief corrigerende rol spelen. Wij laten dan de AI vertaling door een professioneel vertaler post-editen. Ofwel: de machinevertaling wordt dan naast de brontekst gelegd en gecorrigeerd op context, logica, taalgebruik, grammatica en spelling. Je krijgt daarmee een redelijk goed resultaat, binnen kortere levertijd en tegen lagere kosten dan een menselijke vertaling.

Mocht ook die optie voor het beoogde doel minder van belang zijn, dan is er nog de machinevertaling met proofread only. In dat geval zal een native proofreader (ook wel corrector genoemd), de machine vertaalde tekst corrigeren op context, spelling grammatica en taalgebruik, maar zonder dat deze vergeleken wordt met de brontekst. Kortom: trouw aan de brontekst is daarmee niet per se afgedekt. Daarmee verkrijg je een gemiddeld resultaat, snel en voordelig. Dat laatste verzorgen wij bij Translation Kings ook en wordt vooral uitgevraagd als de vertaling minder “business critical” is.

… en als het dan écht niets mag kosten?

In dat geval kiezen klanten ervoor de machinevertaling zelf uit te voeren en deze te laten proofreaden door een (ge)willige collega. Vinden wij als vertaalbureau uiteraard de minst wenselijke optie. Afgezien van de voor de hand liggende reden, proberen wij de klant dan vooral uit te leggen dat een intern uitgevoerde proofread van een machinevertaling vaak niet efficiënt is. De tijd die een niet getrainde linguïst aan een dergelijke taak spendeert staat niet in verhouding tot een professionele corrector. Hoe native en goed die werknemer ook thuis is in de doeltaal. Ervaring, vertaalgeheugen en methodiek borgen snelheid, accuratesse en dus een beter resultaat. Bovendien is die collega niet aangenomen om uren, dagen, weken te besteden aan de correctie van een machinevertaling. Die tijd is beter besteed aan zaken waarvoor die collega is aangenomen en betaald wordt. Vergelijk de tijd en de gederfde inkomsten als gevolg van het niet uitvoeren van de kerntaken van die collega met een professionele proofreader en het saldo slaat in bijna alle gevallen positief uit ten gunste van de professional.

Hoe voordelig een interne oplossing ook mag lijken en hoe je het ook wendt of keert: het uitbesteden aan een échte linguïst levert een beter resultaat, is sneller en bedrijfseconomisch voordeliger.