Een kijkje in de keuken (deel 2)

Toen ik het blog ‘Een kijkje in de keuken’ schreef heb ik er heel stoer (deel 1) achter gezet. De vertaalkeuken zit namelijk vol met verhalen die de moeite waard zijn om te vertellen. En ook niet onbelangrijk; deze verhalen kunnen het onderlinge begrip vergroten van de bij een vertaalproces betrokken partijen. Hoe beter de partijen elkaar kennen, hoe beter ze immers op elkaar in kunnen spelen. Nu nog de tijd om al die verhalen op te schijven.

Ideaal

In een ideale wereld leveren klanten Word- of Excelbestanden aan. De vertaler maakt zijn vertaling dan in een kopie van dat bestand zodat opmaak en lettertypen in takt blijven. Hierna kan het vertaalde document zonder verdere voor- of nabewerkingen aan de klant worden toegezonden. Easy as that.

Het loopt nog wel eens… anders

Dat klanten niet altijd alles in Word of Excel aan kunnen leveren is begrijpelijk. Men moet het nu eenmaal doen met wat er is. Gelukkig beschikken we over handige DTP-ers met computers vol programma’s die aangeleverde documenten met ongebruikelijke bestandsformaten om weten te toveren in bestanden waar de vertalers wat mee kunnen.

PDF

Bij het veelgebruikte PDF-formaat is dat converteren vaak niet afdoende. Er moet vaak nog een extra hobbel worden genomen omdat de teksten in de documenten veelal niet aan te passen zijn. Alleen PDF-bestanden die onder bepaalde omstandigheden zijn gemaakt hebben teksten die achteraf – in speciale programma’s – gewijzigd kunnen worden. Helaas zijn de meeste PDF-bestanden niet van dit soort, en dus moet er eerst een tekstherkenningsprogramma op de PDF-bestanden worden losgelaten voordat het document naar een ander bestandsformaat kan worden geconverteerd.

Tekstherkennings- en conversieprogramma’s kunnen helaas slecht overweg met de lay-out van een document, en tegen de tijd dat de vertaler aan de slag kan gaan met de teksten ziet de lay-out er wat minder florissant uit. Na het vertaalproces moet de DTP-er dan weer aan de slag om dat te herstellen.

Faxen

Maar het kan altijd erger. Soms heeft een klant geen andere mogelijkheid dan zijn opdracht te faxen. Hij beschikt alleen over een papieren versie van de te vertalen documenten, er is geen scanner in de buurt, en opsturen per post gaat te lang duren. En.. er is haast; grote haast.

Goed, het is niet anders. De klant staat met de rug tegen de muur omdat hem ter elfder ure is gevraag om voor een vertaling te zorgen in verband met een belangrijke meeting die ineens naar voren is geschoven.

Nu is een fax een uitermate handig apparaat voor het snel overbrengen van teksten. Maar het resultaat is, in vergelijking met gescande documenten, nogal groezelig en grof. En als de teksten ook nog klein zijn herkennen tekstherkenningsprogramma’s die grofkorrelige faxlettertjes niet zo best meer; het onderscheid tussen een 1, een l, een I en een ! verdwijnt, de lettercombinatie ‘rn’ wordt een ‘m’, etc, etc. Als het onderwerp dan ook nog een complexe opmaak heeft met foto’s, grafieken en schema’s en de fax is een beetje scheef doorgekomen dan lijkt het resultaat nergens meer naar. En dan is er nog de factor haast.

Estafette

De zojuist geschetste situatie is een goed voorbeeld van een 24/7-estafette waar we nog wel eens in verzeild raken. In dit geval zet de DTP-er de faxen zo goed mogelijk om in Word-documenten en stuurt ze, inclusief een scan van de faxen, naar de vertaler. Die laatste heeft er dan een paar extra werkzaamheden bij. Hij moet eerst alle door elkaar lopende teksten uit elkaar halen en de verminkte woorden corrigeren, voordat hij eindelijk zijn vertaalsoftware in kan schakelen.

Als de vertaler zijn werk heeft gedaan stuurt hij de vertaling – bij nacht en ontij – terug naar de DTP-er die op is gebleven om onmiddellijk aan de lay-out te kunnen beginnen, een grote mok koffie onder handbereik. Soms wordt er ook nog een proofreader ingeschakeld die alles nauwkeurig naloopt. Tegen de tijd dat de opdracht wordt ingeleverd komt de zon al weer op. Als de klant door heeft gegeven dat alles in goede orde is ontvangen, kan de vertaal-, DTP- en proofread-crew naar bed.

Nog meer hobbels

In het bovenstaande voorbeeld ging het nog om een relatief kleine opdracht die slechts naar één andere taal moest worden vertaald. Maar het kan natuurlijk nog veel complexer worden.

Genoeg voor nu. Verheug u maar vast op deel 3. Laat ik afsluiten met de opmerking dat de vertaalwereld, ondanks alle plotseling opduikende complicaties, bovenal zeer fascinerend is. Never a dull moment. En ach, die onverwachte hobbels onderweg, daar zijn we niet bang voor.